Vajinismus Tedavisi Nasıl Yapılır?

           Vajinismus vajina ağzını çevreleyen kaslarda vajinal girişi engelleyecek nitelikte sürekli ya da tekrarlı bir biçimde kasılmaların olmasıdır. Bu kasılmalar ekseriyetle vajinaya girme girişiminin hemen öncesinde ve sırasında meydana gelir.    
           Vajinismus tedavisinde uygulanacak  teknikler kişiden kişiye çift dinamiklerine göre ve vajinismusun nedenselliğine göre farklılık göstermektedir.  Buna göre tedavinin ana bileşeni tedavinin nedenselliğine ve çift dinamiğine göre değişmekte olup tedavi kişiye ve çifte özel olarak formüle edilir ve uygulanır. Öncelikle çiftlerin vajinismusun kesinlikle çözülebilir bir rahatsızlık olduğunu bilmelerini isterim. Ayrıca vajinismus kızları, vajinismus cinsel terapi ile tam bir iyileşme gösterecekleri için diğer cinsel problemlere sahip olanlara göre şanslıdırlar.

                Danışanın iyi eğitim görmüş, deneyimli bir cinsel terapisti bulması iyileşmede ve sorunu çözmede  kararlı olması en önemli adımdır. Bu ilk adım çok şeye gebedir.

            Danışanlarım sık sık bu ilk adımı atmakta ve terapiye başlamakta ne kadar zorlandıklarını, ne kadar çok mahcubiyet ve utanma duygusu yaşadıklarını sık sık seanslarda ifade ederler. Hatta pek çoğu bu ilk adımı atmak için aylarca hatta yıllarca  kendi içlerinde uğraştıklarını dile getirir. Ancak bir kez bu ilk adımı atıp sorunlarını dile getirip anlaşıldıklarını hissettikten sonra çok büyük bir rahatlama hissettiklerini de dile getirirler.

            Bu adım tamamlandıktan sonra terapistlerinin önerdiği egzersizleri tutarlı bir çaba ile yerine getirmeleri ile vajinismusu sanıldığından daha kısa bir sürede çözmeleri vajinismuslu çiftleri hem çok şaşırtır hem de çok memnun eder. Bir gurup danışan cinsel terapistlerinin verdiği cinsel oyunları ve önerileri bir süreklilik içinde titizlilikle uygularken giğer bir grup önerileri dikkate almakta ve önemine inanmakta zorluk çeker. Bu bağlamda bir çift olarak işbirliği içinde hareket etmeleri, cinsel terapistlerinin rehberliğinde tutarlı bir çaba ile ilerlemeleri tedavide en önemli etmenlerden biridir.

            Vajinismus tedavisinde çiftin rahatlatılması korku ve heyecanlarını yatışıracak terapötik bir ortamın sağlanması gerekir. Ardından birbirini destekleyerek işbirliği içersinde cinselliğe her zamankinden daha fazla zaman ayırarak eş desteğinin hissedildiği bir atmosferde ilerlemeleri yönünde teşvik edilmelidirler.

            Tedavide bir taraftan danışanın korkusunun altında yatan bilinçdışı etmenlerin saptanması, çözümlenmesi, bu korkulu dönemin yarattığı ankisiyete ile başa çıkması için destekleyici, teşvik edici, cesaretlendirici cinsel terapi uygulanmaktadır. Ayrıca vajinismusa neden olan etmenleri ortaya çıkarma ve bu nedenlerle şu anki sorunun bağlantılarını kurma ve danışanın sorununu çözmeye yönelik çabalarını destekleme üzerinde durulurken diğer taraftan önce duyarsızlaştırma ile kadının vajinal girişe ve cinsel birleşmeye karşı korku ve kaçınmasının söndürülmesi en önemli aşamadır. Duyarsızlaştırma sonunda kişi korkuya karşı dayanabildiğini gördüğünde korkularının geçtiğini kendisi deneyimler ve rahatlar. Bu nokta vajinismus tedavisinde çok önemli bir aşamadır. Çünkü danışanın vajinismusu yenebileceğine ve Cinsel ilişkiyi gerçekleştirebileceğine ilişkin güvenini ve motivasyonunu artırır.

            Bu vakalarda vajinaya bir şey girme korkusuna karşı duyarsızlaştırma kolayca sağlanırken diğer  bazı korkularda kişide yoğun bir kaygı uyandırsa da uygun bir vajinismus terapisi ile mükemmel bir şekilde duyarsızlaştırma gerçekleştirilir. Çogunlukla en büyük korku vajinaya penis girişinden önceki o noktada yoğunlaşır. Dolayısı ile vajinismus terapisinde cinsel terapi cephane yığınağı bu noktada konumlandırılır.

            Vajinismus tedavisi sanıldığı gibi sadece vajinal kasılmaları berteraf edecek cinsel terapi ile sınırlı değildir.Sanıldığının aksine olumsuz yanlış cinsel bilişlerin yeniden yapılandırılması cinsellik algısının yeniden inşa edilmesi, cinsel ilişki korkusunu azaltmak, cinsel ve duygusal yakınlık geliştirmek çift üyeleri arasında açık iletişim, cinsel iletişim, etkileşim ve cinsel uyum geliştirmek varsa ilişki/evlilik problemlerini çözmek (ciddi evlilik problemleri bu durumlarda cinsel terapiye el aman vermez.), kasılmalara neden olan olumsuz negatif düşüncelerinin tespit edilmesi, bazende cinsel istismar gibi el yakan konularda uygun teropatik yöntemlerle gerekli seviyelerde uğraşmayı gerektirir.

            Vajinismusa nedensellik teşkil eden etmenler ne olursa olsun vajinismus terapisinde kasılma, korku ve paniğe neden olan yanlış abartılı cinsel bilgilendirmeler üzerinde durmak, olumsuz negatif düşünceleri yeniden organize etmek, fobik kasılmaları söndürmek cinsel aktivitede odaklanmayı engelleyen etmenleri ortadan kaldırmak, cinselliğin temel bileşeni olan gevşemeyi ve rahatlamayı sağlamak vajinismus tedavisinin temel kilometre taşlarıdır.

            Ayrıca çiftin psiko seksüel eğitimi tedavi sürecinin önemli bir bileşenidir. Dolayısı ile vajinismus tedavisi tamamen bireyin  ihtiyaçlarına uyacak şekilde olmalı ancak çiftin her bir üyesinin cinsel değerleri, cinselliğe, cinsel haza ve cinsel yakınlığa ilişkin tutumarı dikkatle değerlendirmeli ve gerekirse yeniden yapılandırılmalıdır,

            Vajinismus tedavisinde amaç sadece cinsel birleşmeyi sağlamak değil çiftin doyumlu bir cinsel yaşantıya sahip olmalarını sağlamaktır. Bu nedenle tedavi süreci boyunca ve tedavi sonlandırılmadan kadında ve eşinde başka cinsel sorunların olup olmadığı dikkatle gözden geçirilerek gereken teropotik yardım sağlanmalıdır.

            Vajinimuslu çifttin tedavi motvasyonu çocuk sahibi olma ya da   eşin olumsuz duygularını giderme yönünde olsa bile cinsel terapist ibreyi daima insanın doğal hali olan haz verici sağlıklı bir cinsel yaşantıya sahip olma  yönüne cevirmelidir.

            Vajinismus tedavisinde çiftler en çok neyle karşılaşacaklarından korkarlar. En büyük kaygıları vajinismusu yenebilirmiyim kaygısıdır. Vajinismusu yenebileceklerine bir türlü inanamazlar. Halbuki vajinismuslu kadında bu korku ve kaygı vajinismusu daimi kılan en büyük etmendir. Yani kişi korktuğu için ilerleyememektedir. Danışan kaygıdan kurtulmak için habire erteleme, kaçınma davranışı gösterir. Aslında Kaçınma danışanın yaşadığı kaygıyı geçici olarak yatıştırırken diğer taraftan vajinismusu pekiştirir. Vajinismus evlilik problemlerine, cinsel problemlere ve çiftin birbirinden uzaklaşmasına yol açabilmektedir. Vajinismus çözülebilir bir problemdir. İlk adım  çiftin buna karar vermesidir.

            Cinsel terapi vajinismusun kanıtlanmış tek tedavi biçimidir. Vajinismus cinsel terapi ile bütün cinsel fonksiyon bozuklukları içersinde en iyi tedavi edilenidir. Destekleyici cinsel terapi ile vakaların hemen hemen hepsi düzelir.

            Vajinismus tedavisinde cinsel terapi çiftin beraber katılımı ile çift görüşmesi şeklinde yürütüldüğünde maksimum yanıtı verir. Vajinismusu çiftin ortak sorunu şeklinde çerçeveleyip erkek eşin aktif, içten destekleyici katılımı çok önemlidir.

            Genellikle erkek eşler kendi cinsel deneyimlerini göz önüne alarak ya da yanlış cinsel bilgilendirmeler nedeni ile vajinismusu bir hastalık olarak kabul etmede zorlanmaktadır. Sorunun daha çok eşlerin kafasının içindeki korkudan kaynaklandığını, eşlerin zamanla bu korkularını yeneceğini düşünerek zamana bırakma eğilimindedirler. Bazen kendilerinin reddedildiğini düşünüp kızgınlık ve öfke hislerine kapılabilirler. Bazen de kendilerini sorgulayarak durumun kendilerinde olan bir yetersizlikten kaynaklanabileceğini düşünerek sertleşme, cinsel isteksizlik ve evlilik problemleri geliştirebilirler.

            Vajinismus tedavisinde yanlış uygulamalarla sık karşılaşmaktayız. Özellikle vajinismusta yanlış tedavi uygulamaları diğer cinsel problemlerden daha sık görülmektedir. Vajina kaslarındaki kasılmaları ağrı kesici, kas gevşeticiler, jel kullanımı, sıcak su ve buhar banyoları gibi yöntemlerle  ortadan kalkmaz. Ayrıca vajinismus kızlık zarı ile ilgili olmadığı için kızlık zarı müdahalelerine olumlu cevap vermez. Yine botoks ya da genel anestezi ile vajinismus çözülmez.  Belki o an için genel anestezinin etkisi ile cinsel ilişki gerçekleşir ancak anestezinin etkisi ortadan kalkar kalkmaz kasılmalar aynen devam eder. Tekrar cinsel birleşme denemesinde vajinal giriş yine olmaz. Vajinimustaki çiftin çözüme olan inancı da zayıflar. Hatta çözülme umutsuzluğuna kapılarak daha büyük sorunlar yaşamaya başlarlar.

            Vajinismus tedavisinde sentez vajinismus terapisi merkezi olarak esas amacımız bir şekilde penis vajina birlikteliği sağlamak değil, çiftin ağrısız kasılmasız, kaygısız birbirlerinden haz alıp haz verebilecekleri uyumlu ve doyumlu doğal bir cinsel yaşantılarının olmasıdır. Bu şekilde cinsel terapi ile düzelen çiftlerde vajinismusun tekrar etmesi söz konusu değildir.

            Vajinismus tedavisinde   psilolojik ve sosyal  nedenler ne olursa olsun çiftin kapsamlı bir cinsel öyküsü alınır. Çiftin kaygı ve endişelerine seslenilir. İlk seanslardan ihtibaren özenli bir cinsel bilgilendirme ve cinsel eğitim yapılır. Cinsel bilgilendirme cinsel eğitim kapsamında çift cinsel yaşamla ilgili bilgilendirilir. Yanlış cinsel inanışlar düzeltilir. Cinsel organlar ve işlevleri konusunda ayrıntılı cinsel bilgilendirme yapılır. Daha sonra egzersizlerle vajinal kaslardaki kasılmaların  ve vajinal girişle ilgili korku ve kaygıların giderilmesi için uygun egzersizlerle ilerlenir.

            Vajinismus tedavisinde danışanlar düzenli bir ilişkisi varsa çift olarak katılırlar eğer düzenli ve destekleyici bir eş yoksa cinsel terapi programı tek başına kadınla birlikte yürütülebilir.

            Vajinismus tedavisi çiftin ve bireyin ihtiyaçları göz önüne alınarak formüle edilir. Bunun anlamı, kadının ve eşinin cinsel bilgisi, cinsel özgüveni, cinsel değerler sistemi, eşler arası açık iletişim, eşler arası cinsel özgüven, kadının kendi cinsel organlarına eşinin cinsel organlarına dokunma ve cinsel haz almaya yönelik tutum ve davranışlarının dikkatle değerlendirilmesi gerektiğidir.

            Vajinismus tedavisi; kadının cinsel organları keşfetmesi, cinsel özgüven oluşturma, cinsel haz oluşturma, yanlış cinsel bilgilenmeleri doğruları ile yer değiştirme, vajinal giriş hakkındaki korku ve endişeyi giderme, vajinal kaslardaki kasılmanın kontrolünü eline almasını sağlayacak kasma gevşeme egzersizlerini öğrenmeyi ve giderek vajina kaslarındaki istem dışı kasılmaları söndürmeye yönelik bir dizi egzersizleri öğrenmeyi ve uygulamayı kendi içinde barındırır.

            Vajinismuslu çiftlerin genellikle utangaç, içine kapalı ve yetersiz cinsel bilgiye sahip oldukları gözlenir.  Bu nedenle cinsel terapist tedavinin ilk aşamalarından başlayarak çift arasında açık cinsel iletişim, etkileşim, cinsel uyum ve cinsel özgüven oluşturmaya özen gösterir.

            Diğer taraftan vajinismus vakanın dinamiğine göre kaygıyı azaltma, suçluluk, utanma ve günah korku gibi duygularla çalışma ve  kadının cinselliği haz alınacak bir şey olarak algılamasını sağlama gibi konularda bazen hafif bazen orta bazen de derin seviyelerde çalışmayı gerektirebilir. Ayrıca vajinismus tedavi yolculuğunda cinsel korku ve ankisiyeteyi azaltmak çiftin ilişkisel ve cinsel yakınlıklarını arttırmak daha keyifli cinsel teknikler öğrenmelerini sağlamak, odaklanmayı garantilemek, cinsel önyargılarını atmak uğranılması gereken önemli yol kavşaklarıdır.

            Vajinismus terapi sürecinde çift arasındaki iletişimi düzenleme, vajinismus hakkında bilgi vermek, yanlış cinsel inanışlar üzerinde çalışmak, korku, suçluluk, günah, utanma duygularına seslenmek, duyumlar ve duygulara odaklanmayı sağlamak, korku ve ankiyesite üzerinde çalışmak gibi aşamalar tamamlandıktan sonra vajinismusun en önemli tedavi bileşeni olan koşullanmış ask kasları üzerindeki kasılmaları engelleme aşamasına, onun ardından aşamalı vajinal giriş denemelerine geçilir.

Koşullanmış ask kasları kasları üzerindeki kasılmayı engellemek

            Vajinismus vajina kaslarında vajinal girişi engelleyecek nitelikte sürekli ya da yenileyici bir biçimde kasılmaların olması ile karakterizedir. Kasılmalar vajinaya girme girişimi öncesinde ya da esnasında olur. Bu kasılmalar bazen vajina girişini imkansız hale getirecek kadar kuvvetli olabilirken diğer bazı vakalarda  daha az olmakla birlikte bu durumda da kısmi penis giriş ve ağrılı ilişki olur. Vajinismuslu kadınlar vajinal girişe karşı büyük bir korku taşırlar ve buna bağlı olarak da kaçınma, erteleme davranışları gösterirler.

            Diğer bazı vakalarda ise ilk cinsel deneyimin ağrılı olmasından sonra gelişen ağrıdan kaçınma amacına hizmet eden koşullanmış bir savunma nanevrasıdır.

            Vajinismuslu kadınlar vajinal giriş ile fiziksel ağrı olacağı arasında bir bağ kurarak herhangi bir vajinal girişte ağrı olacağı algısı gelişmiştir.

            Vajinismus tedavisinde en önemli kilometre taşlarından biri vajinal girişle ağrı olacağı beklentisi arasındaki bağı kurmaktır. Hatta koşullanmış kasılmalar vajinal giriş düşüncesi ya da beklentisiyle bile gelişebilir. Buna bağlı olarak kişi ankisiyete ve kaçınma demansları geliştirir. İşte vajinismus tedavisinde en önemli nokta bu koşullanmış kaçınma davranışına aşamalı olarak son vermektir. Bunun ardından koşullanmış vajinal kasların kasılmasına son vermek vajinismus tedavisinin esas amacıdır.

            Vajina kaslardaki koşullanmış kasılmayı engellemek için önce danışanın endişe ve gerginliği azalttırarak gevşemesini sağlamak vajina kaslarındaki koşullanmış istemsiz kasılmayı kontrol etmenin ilk adımıdır. Ardından vajina kaslarını kontrol etme aşamasına geçilir. Bu kasların kontrolü kadının vajinal bölgesinin kontrolü ve hakimiyetini eline alması anlamına gelir. Vajinismusta zaten bu istemsiz kasılmalardan kaynaklanır.

            Vajinismus tedavisinde eşler arasında olumlu destekleyici bağ, çift ve terapist arasında kurulan güvenilir ilişki, çiftin kararlılığı ve aktif katılımı tedavinin başarısını etkileyen en önemli faktördür. Ayrıca bu faktör danışanın vajinismus tedavi sürecinde karşılaştığı ankisiyete gibi güçlüklerle baş etmesinde yardımcı olur.

            Çift, deneyimli bir cinsel terapistin rehberliği, erkek eşin desteği aktif katılımı ve kadının kararlı çabasıyla başarılı bir şekilde sonuca ulaşır.

Kaynaklar:
1-Gillan. P.”Sex Therapy For Single people” Psycbology today.
2-Wimons JS, Carey MP. Prevalence of sexual dysfunctions: Results form a decade of research. Arch Sex Behav. 2001;30:177–217. 3-Basson R,Wierman ME, vn Lankveld J. Summary of the recommendations on sexual dysfunctions in women. J Sex Med. 2010;7:314–26. 

Shu. Güldane KAVGACI
Aile ve Evlilik Terapisti & Cinsel Terapist

Yorumlar