VAJİNİSMUS NASIL TEDAVİ EDİLİR?

       

      
      Danışanın iyi eğitim görmüş, deneyimli bir cinsel terapisti bulması iyileşmede ve sorunu çözmede kararlı olması en önemli adımdır. Bu ilk adım çok şeye gebedir.

           
      Danışanlarım sık sık bu ilk adımı atmakta ve terapiye başlamakta ne kadar zorlandıklarını, ne kadar çok mahcubiyet ve utanma duygusu yaşadıklarını seanslarda sık sık ifade ederler. Hatta pek çoğu bu ilk adımı atmak için aylarca hatta yıllarca kendi içlerinde uğraştıklarını dile getirir. Ancak bir kez bu ilk adımı atıp sorunlarını dile getirip anlaşıldıklarını hissettikten sonra çok büyük bir rahatlama hissettiklerini de anlatırlar.

           
      Bu adım tamamlandıktan sonra terapistlerinin önerdiği egzersizleri tutarlı bir çaba ile yerine getirmeleri ile vajinismusu sanıldığından daha kısa bir sürede çözmeleri vajinismuslu çiftleri hem çok şaşırtır hem de çok memnun eder. Bir grup danışan cinsel terapistlerinin verdiği cinsel oyunları ve önerileri bir süreklilik içinde titizlilikle uygularken diğer bir grup ise önerileri dikkate almakta ve önemine inanmakta zorluk çeker. Bu bağlamda bir çift olarak işbirliği içinde hareket etmeleri, cinsel terapistlerinin rehberliğinde tutarlı bir çaba ile ilerlemeleri tedavide en önemli etmenlerden biridir.

           
      Vajinismus tedavisinde çiftin rahatlatılması korku ve heyecanlarını yatışıracak terapötik bir ortamın sağlanması gerekir. Ardından cinselliğe her zamankinden daha fazla zaman ayırarak işbirliği içerisinde eş desteğinin hissedildiği bir atmosferde ilerlemeleri yönünde teşvik edilmelidirler.

           
      Tedavide bir taraftan danışanın korkusunun altında yatan bilinçdışı etmenlerin saptanması, çözümlenmesi, bu korkulu dönemin yarattığı ankisiyete ile başa çıkması için destekleyici, teşvik edici, cesaretlendirici cinsel terapi uygulanmaktadır. Ayrıca vajinismusa neden olan etmenleri ortaya çıkarma ve bu nedenlerle şu anki sorunun bağlantılarını kurma ve danışanın sorununu çözmeye yönelik çabalarını destekleme üzerinde durulurken diğer taraftan önce duyarsızlaştırma ile kadının vajinal girişe ve cinsel birleşmeye karşı korku ve kaçınmasının söndürülmesi en önemli aşamadır. Duyarsızlaştırma sonunda kişi korkuya karşı dayanabildiğini gördüğünde korkularının geçtiğini kendisi deneyimler ve rahatlar. Bu nokta vajinismus tedavisinde çok önemli bir aşamadır. Çünkü danışanın vajinismusu yenebileceğine ve cinsel ilişkiyi gerçekleştirebileceğine ilişkin güvenini ve motivasyonunu artırır.

           
      Bu vakalarda vajinaya bir şey girme korkusuna karşı duyarsızlaştırma kolayca sağlanırken diğer bazı korkular da, kişide yoğun bir kaygı uyandırsa da uygun bir vajinismus terapisi ile mükemmel bir şekilde duyarsızlaştırma gerçekleştirilir. Çoğunlukla en büyük korku vajinaya penis girişinden önceki o noktada yoğunlaşır. Dolayısı ile vajinismus terapisinde cinsel terapi cephane yığınağı bu noktada konumlandırılır.

           
      Vajinismus tedavisi sanıldığı gibi sadece vajinal kasılmaları berteraf edecek cinsel terapi ile sınırlı değildir.Sanıldığının aksine olumsuz yanlış cinsel bilişlerin yeniden yapılandırılması, cinsellik algısının yeniden inşa edilmesi, cinsel ilişki korkusunu azaltmak, cinsel ve duygusal yakınlık geliştirmek; çift üyeleri arasında açık iletişim, cinsel iletişim, etkileşim ve cinsel uyum geliştirmek, varsa ilişki/evlilik problemlerini çözmek (çünkü ciddi evlilik problemleri cinsel terapiye izin vermez), kasılmalara neden olan olumsuz negatif düşüncelerinin tespit edilmesi, bazen de cinsel istismar gibi el yakan konularda uygun teröpatik yöntemlerle gerekli seviyelerde uğraşmayı gerektirir.

           
      Vajinismusa nedensellik teşkil eden etmenler ne olursa olsun vajinismus terapisinde kasılma, korku ve paniğe neden olan yanlış ve abartılı cinsel bilgiler üzerinde durmak, olumsuz negatif düşünceleri yeniden organize etmek, fobik kasılmaları söndürmek, cinsel aktivitede odaklanmayı engelleyen etmenleri ortadan kaldırmak, cinselliğin temel bileşeni olan gevşemeyi ve rahatlamayı sağlamak vajinismus tedavisinin temel kilometre taşlarıdır.

           
      Ayrıca çiftin psikoseksüel eğitimi tedavi sürecinin önemli bir bileşenidir. Dolayısı ile vajinismus tedavisi tamamen bireyin ihtiyaçlarına uyacak şekilde olmalı ancak çiftin her bir üyesinin cinsel değerleri; cinselliğe, cinsel haza ve cinsel yakınlığa ilişkin tutumları dikkatle değerlendirmeli ve gerekirse yeniden yapılandırılmalıdır.

           
      Vajinismus tedavisinde amaç sadece cinsel birleşmeyi sağlamak değil çiftin doyumlu bir cinsel yaşantıya sahip olmalarını da sağlamaktır. Bu nedenle tedavi süreci boyunca ve tedavi sonlandırılmadan kadında ve eşinde başka cinsel sorunların olup olmadığı dikkatle gözden geçirilerek gereken terapötik yardım sağlanmalıdır.  Vajinimuslu çiftin tedavi motivasyonu çocuk sahibi olma ya da eşin olumsuz duygularını giderme yönünde olsa bile cinsel terapist ibreyi daima insanın doğal hali olan haz verici sağlıklı bir cinsel yaşantıya sahip olma yönüne çevirmelidir.

           
      Vajinismus tedavisinde çiftler en çok neyle karşılaşacaklarından korkarlar. En büyük kaygıları "vajinismusu yenebilir miyim?" kaygısıdır. Vajinismusu yenebileceklerine bir türlü inanamazlar. Halbuki vajinismuslu kadında bu korku ve kaygı vajinismusu daimi kılan en büyük etmendir. Yani kişi korktuğu için ilerleyememektedir. Danışan kaygıdan kurtulmak için sürekli erteleme, kaçınma davranışı gösterir. Aslında kaçınma danışanın yaşadığı kaygıyı geçici olarak yatıştırırken diğer taraftan vajinismusu pekiştirir. Vajinismus evlilik problemlerine, cinsel problemlere ve çiftin birbirinden uzaklaşmasına yol açabilmektedir. Vajinismus çözülebilir bir problemdir. İlk adım çiftin buna karar vermesidir.

           
      Cinsel terapi, vajinismusun kanıtlanmış tek tedavi biçimidir. Vajinismus cinsel terapi ile bütün cinsel fonksiyon bozuklukları içersinde en iyi tedavi edilebilenidir. Destekleyici cinsel terapi ile vakaların hemen hemen hepsi düzelir.

           
      Vajinismus tedavisinde cinsel terapi çiftin beraber katılımı ile çift görüşmesi şeklinde yürütüldüğünde maksimum yanıtı verir. Vajinismusu çiftin ortak sorunu şeklinde çerçeveleyip erkek eşin aktif, içten ve destekleyici katılımı çok önemlidir.

           
      Genellikle erkek eşler kendi cinsel deneyimlerini göz önüne alarak ya da yanlış cinsel bilgilendirmeler nedeniyle vajinismusu bir hastalık olarak kabul etmede zorlanmaktadır. Sorunun daha çok eşlerinin kafasındaki korkudan kaynaklandığını, eşlerinin zamanla bu korkularını yeneceğini düşünerek iyileşmeyi zamana bırakma eğilimindedirler. Bazen kendilerinin reddedildiğini düşünüp kızgınlık ve öfke hislerine kapılabilirler. Bazen de kendilerini sorgulayarak durumun kendilerinde olan bir yetersizlikten kaynaklanabileceğini düşünerek sertleşme problemi, cinsel isteksizlik ve evlilik problemleri geliştirebilirler.

           
      Vajinismus tedavisinde yanlış uygulamalarla sık karşılaşmaktayız. Özellikle vajinismusta yanlış tedavi uygulamaları diğer cinsel problemlerden daha sık görülmektedir. Vajina kaslarındaki kasılmalar; ağrı kesici, kas gevşeticiler, jel kullanımı, sıcak su ve buhar banyoları gibi yöntemlerle ortadan kalkmaz. Ayrıca vajinismus kızlık zarı ile ilgili olmadığı için kızlık zarı müdahalelerine olumlu yanıt vermez. Yine botoks ya da lokal anestezi ile vajinismus çözülmez. Belki o an için lokal anestezinin etkisi ile cinsel ilişki gerçekleşir ancak anestezinin etkisi ortadan kalkar kalkmaz kasılmalar aynen devam eder. Tekrar cinsel birleşme denemesinde vajinal giriş yine olmaz, çiftin çözüme olan inancı da zayıflar. Hatta çözülme umutsuzluğuna kapılarak daha büyük sorunlar yaşamaya başlarlar.

            
      Vajinismus tedavisinde Sentez Vajinismus Tedavi Merkezi olarak esas amacımız bir şekilde penis vajina birlikteliği sağlamak değil; çiftin ağrısız, kasılmasız, kaygısız, birbirlerinden haz alıp birbirlerine haz verebilecekleri uyumlu ve doyumlu, doğal bir cinsel yaşantılarının olmasıdır. Bu şekilde cinsel terapi ile iyileşen çiftlerde vajinismusun tekrar etmesi söz konusu değildir.

           
      Vajinismus tedavisinde psilolojik ve sosyal nedenler ne olursa olsun çiftin kapsamlı bir cinsel öyküsü alınır. Çiftin kaygı ve endişelerine seslenilir. İlk seanslardan ihtibaren özenli bir cinsel bilgilendirme ve cinsel eğitim yapılır. Cinsel bilgilendirme ve cinsel eğitim kapsamında çift cinsel yaşamla ilgili bilgilendirilir. Yanlış cinsel inanışlar düzeltilir. Cinsel organlar ve işlevleri konusunda ayrıntılı cinsel bilgilendirme yapılır. Daha sonra vajinal kaslardaki kasılmaların ve vajinal girişle ilgili korku ve kaygıların giderilmesi için uygun egzersizlerle ilerlenir.

           
      Vajinismus tedavisinde danışanlar düzenli bir ilişkisi varsa çift olarak katılırlar, ancak düzenli ve destekleyici bir eş yoksa cinsel terapi programı tek başına kadınla birlikte de yürütülebilir.

           
      Vajinismus tedavisi çiftin ve bireyin ihtiyaçları göz önüne alınarak formüle edilir. Bunun anlamı şudur: Kadının ve eşinin cinsel bilgisi, cinsel özgüveni, cinsel değerler sistemi, eşler arası açık iletişim, eşler arası cinsel özgüven, kadının kendi cinsel organlarına ve eşinin cinsel organlarına dokunmaya ve cinsel haz almaya yönelik tutum ve davranışlarının dikkatle değerlendirilmesi gerekir.           

   
      Vajinismus tedavisi; kadının cinsel organlarını keşfetmesi, cinsel özgüven oluşturma, cinsel haz oluşturma, yanlış cinsel bilgilenmeleri doğruları ile yer değiştirme, vajinal giriş hakkındaki korku ve endişeyi giderme, vajinal kaslardaki kasılmanın kontrolünü eline almasını sağlayacak kasma gevşeme egzersizlerini öğrenmeyi ve vajina kaslarındaki istem dışı kasılmaları aşamalı olarak söndürmeye yönelik bir dizi egzersizleri öğrenmeyi ve uygulamayı içinde barındırır.

           
      Vajinismuslu çiftlerin genellikle utangaç, içine kapalı oldukları ve yetersiz cinsel bilgiye sahip oldukları gözlenir. Bu nedenle cinsel terapist tedavinin ilk aşamalarından başlayarak çift arasında açık cinsel iletişim, etkileşim, cinsel uyum ve cinsel özgüven oluşturmaya özen gösterir. Diğer taraftan vajinismus vakanın dinamiğine göre kaygıyı azaltma, suçluluk, utanma,  günah ve korku gibi duygularla çalışma ve  kadının cinselliği haz alınacak bir şey olarak algılamasını sağlama gibi konularda bazen hafif bazen orta bazen de derin seviyelerde çalışmayı gerektirebilir. Ayrıca vajinismus tedavi yolculuğunda cinsel korku ve ankisiyeteyi azaltmak çiftin ilişkisel ve cinsel yakınlıklarını arttırmak, daha keyifli cinsel teknikler öğrenmelerini sağlamak, odaklanmayı garantilemek, cinsel önyargılarını atmak uğranılması gereken önemli yol kavşaklarıdır.

           
      Vajinismus terapi sürecinde yukarıda bahsedilen aşamalar tamamlandıktan sonra vajinismusun en önemli tedavi bileşeni olan koşullanmış ask kasları üzerindeki kasılmaları engelleme aşamasına, onun ardından aşamalı vajinal giriş denemelerine geçilir.

Koşullanmış ask kasları kasları üzerindeki kasılmayı engellemek:

           
      Vajinismus, vajina kaslarında vajinal girişi engelleyecek nitelikte sürekli ya da yenileyici bir biçimde kasılmaların olması ile karakterizedir. Kasılmalar vajinaya girme girişimi öncesinde ya da esnasında olur. Bu kasılmalar bazen vajina girişini imkansız hale getirecek kadar kuvvetli olabilirken diğer bazı vakalarda daha az olmakla birlikte bu durumda da kısmi penis girişi ve ağrılı ilişki görülür. Vajinismuslu kadınlar vajinal girişe karşı büyük bir korku taşırlar ve buna bağlı olarak da kaçınma, erteleme davranışları gösterirler.

           
      Diğer bazı vakalarda ise ilk cinsel deneyimin ağrılı olmasından sonra gelişen ağrıdan kaçınma amacına hizmet eden koşullanmış bir savunma manevrasıdır. Vajinismuslu kadınlarda vajinal giriş ile fiziksel ağrı arasında bir bağ kurulmuş, herhangi bir vajinal girişte ağrı olacağı algısı gelişmiştir.

           
      Vajinismus tedavisinde en önemli kilometre taşlarından biri vajinal girişle ağrı beklentisi arasındaki bağı yıkmaktır. Koşullanmış kasılmalar vajinal giriş düşüncesi ya da beklentisiyle bile gelişebilir. Buna bağlı olarak kişi ankisiyete ve kaçınma davranışları geliştirir. İşte vajinismus tedavisinde en önemli nokta bu koşullanmış kaçınma davranışına aşamalı olarak son vermektir. Bunun ardından koşullanmış vajinal kasların kasılmasına son vermek vajinismus tedavisinin esas amacıdır.

           
      Vajina kaslardaki koşullanmış kasılmayı engellemek için önce danışanın endişe ve gerginliğini azaltarak gevşemesini sağlamak, istemsiz kasılmaları kontrol etmenin ilk adımıdır. Ardından vajina kaslarını kontrol etme aşamasına geçilir. Bu kasların kontrolü kadının vajinal bölgesinin kontrolü ve hakimiyetini eline alması anlamına gelir. Vajinismus da zaten bu kontrol eksikliğinden kaynaklanır.

           
      Vajinismus tedavisinde eşler arasında olumlu destekleyici bağ, çift ve terapist arasında kurulan güvenilir ilişki,  çiftin kararlılığı ve aktif katılımı tedavinin başarısını etkileyen en önemli faktörlerdir.  Ayrıca bu faktörler danışanın vajinismus tedavi sürecinde karşılaştığı ankisiyete gibi güçlüklerle baş etmesinde yardımcı olur.

           
      Çift; deneyimli bir cinsel terapistin rehberliği, erkek eşin desteği ile aktif katılımı ve kadının kararlı çabasıyla başarılı bir şekilde sonuca ulaşır.

Shu. Güldane KAVGACI